Een zoektocht in Chili naar alternatieve perspectieven op mens en planeet
Valley of the Possible – Een thuishaven voor kunstenaars, wetenschappers en creatievelingen in de zoektocht naar alternatieve perspectieven met betrekking tot de relatie tussen mens en planeet.
In de schaduw van een van de meeste actieve vulkanen in Chili – Llaima – ligt de Cañon del Blanco. Een vallei met uitgestrekte verlaten landbouwgronden, dichtbegroeide bossen, natuurlijke waterbronnen en prachtige vergezichten. Het is dan ook niet opmerkelijk dat Mirla Klijn (37) tijdens haar reis van Canada naar Patagonië, samen met haar partner Olaf, verliefd werd op deze magische wereld van vulkanen, meren en Mapuche cultuur. Waar bij velen de verliefdheid bij thuiskomst verwatert tot een fijne herinnering, wakkerde deze reis het vuur bij Mirla aan. “Voor we die reis maakten was ik freelance documaker voor onder andere VPRO en VICE. Maar ik heb altijd verlangd naar een buitenlands avontuur. Iets dat verder ging dan mijn individuele carrière.”
Transformerende reis
Nadat Mirla en Olaf besloten om een jaar vrijaf te nemen om met hun Mercedes bus genaamd Balthasar door het gehele continent Amerika te touren, werden ze tijdens de trip al snel geconfronteerd met de negatieve effecten van klimaatverandering, globalisering en het verlies van biodiversiteit. Dit zette het stel niet alleen aan tot denken, maar ook tot actie. Door het lezen van relevante filosofische denkers en wetenschappelijke stukken, het bezoeken van residenties en de gesprekken met de Mapuche (oorspronkelijke bewoners van Chili) raakten Olaf en Mirla geïnspireerd om een artist residency op te zetten en begonnen zodoende met het uitdenken van Valley of the Possible: “Wij willen in eerste instantie een plek en programma aanbieden aan deelnemers en bezoekers om de connectie te (her)vinden met de natuurlijke wereld en zichzelf. Door de tijd te nemen voor reflectie en het leren kennen van andere levensbeschouwingen en culturen, proberen we de dominante westerse opvattingen over de wereld te beïnvloeden. Vooral in samenwerking met andere disciplines kunnen de kunsten de broodnodige nieuwe visies bieden in deze snel veranderende wereld, waarin de gevolgen van het leven in een tijd van ecologische ineenstorting elkaar steeds sneller opvolgen. Kunst heeft het vermogen om culturele en sociaal-economische kloven te overbruggen en nieuwe verhalen te creëren die de mensheid zo wanhopig nodig heeft om in deze tijd te kunnen transformeren.”
Dominante westerse perspectief
Ideologieën die voortvloeien vanuit het kolonialisme en daarmee kapitalisme zijn volgens Mirla toe aan een herziene druk: “De westerse ideologie dat de mens de baas is en daardoor zowel de planeet, als ‘zwakkere organismes’ naar behoefte mag gebruiken is achterhaald.”
Charles Eisenstein, filosoof, zoekt een verklaring voor dit probleem in zijn theorie the Story of Separation. De afgelopen decennia is het individu de hoofdrol gaan spelen in de westerse maatschappij. Geen van deze individuen zijn daadwerkelijk verbonden met elkaar, noch de natuur. Door het gebrek aan die connectie ziet het individu zowel zijn omgeving als de natuur niet als een levend organisme. “Zodra we onszelf werkelijk zien als onderdeel van de natuur en de verantwoordelijkheid nemen om in dienst van het leven te handelen, zou dit een kanteling ten goede teweeg kunnen brengen. Als je goed om je heen kijkt, zie je overal leven. Dan zie je dat er niet alleen competitie is zoals Darwin en kapitalisten ons dat geleerd hebben, maar dat er veel meer samenwerking is en onderlinge afhankelijkheid.”
Succesvolle pilot
Het is mogelijk om je als wetenschapper of kunstenaar aan te sluiten bij een van de projecten die worden gefaciliteerd door de Valley of the Possible op locatie in Chili. In mei 2019 startte het pilot project met zes internationale kunstenaars. “De pilot ging erg goed, we hebben ook veel positieve feedback ontvangen. Maar belangrijker: er zijn ook mooie samenwerkingen uit ontstaan. Een van onze belangrijkste codes of governance is wederkerigheid proberen toe te passen. Dus niet alleen iets komen halen, denk aan inspiratie, om te gebruiken voor je eigen werk, maar ook iets proberen terug te geven. Het feit dat een deelnemer terug is gekomen om een nieuw project te doen met ons in Chili en dat er andersom een Chileense gastspreker van het programma is uitgenodigd naar Nederland door een deelneemster, is voor ons op dit moment het grootste succes denk ik. En natuurlijk alle nieuwe werken die eruit zijn ontstaan.”
Pandemie
Het COVID-19 virus heeft ook Chili niet onberoerd gelaten. Samen met Brazilië en Peru is Chili het zwaarst getroffen land in Zuid-Amerika. Hierdoor heeft Mirla het lopende project: BLACK EARTH program, over het cultiveren van biodiversiteit, tot volgend jaar moeten uitstellen. Ondanks de tegenslag valt er volgens Mirla wel iets te leren van deze pandemie: “We kunnen echt niet langer op deze manier doorgaan als moderne westerse mensheid. We zijn verbonden met alles om ons heen en staan daar niet los van, we zijn echt afhankelijk van elkaar en van de aarde. We kunnen baat hebben bij het rustiger aan doen, de tijd nemen en de focus en liefde op je eigen leefomgeving vergroten. Deze Pandemie laat zien dat we misschien wel tot meer in staat zijn dan we denken.
Toekomst
Op de website van Valley of the Possible kunnen mensen zich aanmelden om, zodra het stof is neergedaald, bij te dragen.
“Je kunt ons op meerdere manieren helpen. Je kunt je bijvoorbeeld aanmelden als deelnemer voor de volgende residency periode, of door je aan te melden als vrijwilliger – die zoeken we eigenlijk altijd. Dan bekijken we samen met jou wat jouw talenten en wensen zijn en hoe je die wil inzetten. Verder kun je ons enorm supporten door simpelweg geld te doneren, zodat wij verder kunnen met de ontwikkeling van eigen faciliteiten en projecten. We hebben al heel veel interesse gekregen vanuit allerlei disciplines; van marketing managers die iets anders willen proberen tot studenten, kunstenaars en programmamakers bij kunstinstellingen. Er zijn zelfs gesprekken met potentiële investeerders. Omdat we zo’n multidisciplinair karakter hebben, kunnen heel veel mensen aansluiting vinden.”
Website: valleyofthepossible.com
Instagram: valleyofthepossible
Geschreven door: Sidney Steinmann
